Reanimatie: eerste hulp bij levensgevaar.

Heeft u er wel eens bij stilgestaan dat elke week 300 mensen in ons land buiten het ziekenhuis plotseling door hartfalen getroffen worden?

En dat voor de helft van de slachtoffers dit de eerste uiting is van ‘iets met het hart’?

Bij een plotseling hartfalen bestaat acuut levensgevaar, omdat de bloedtoevoer in het lichaam stopt en daarmee het zuurstoftransport. Na ongeveer 4-6 minuten zullen hersencellen onherstelbaar beschadigen. Daarna lopen ook andere organen beschadiging op. Maar, als een getuige, een omstander direct in die eerste minuten na het hartfalen met basale reanimatie begint – hartmassage afwisselen met mond op mondbeademingen – worden hartactie en zuurstoftransport kunstmatig op gang gehouden. Dit is van uitermate groot belang om de beschadiging van hersenen en andere organen te voorkomen.
Een slachtoffer van hartfalen is op dat moment dus volledig afhankelijk van doortastend optreden van een omstander, een getuige. En die is er vaak ook! Dit blijkt uit onderzoek en uit de praktijk. Behalve op straat, op het werk, in winkelcentra en openbare gebouwen zijn de meeste slachtoffers thuis.

U kunt straks ook een omstander zijn bij hartfalen.

Bent u daarop voorbereid?

Plotseling hartfalen

Wat is er eigenlijk aan de hand bij een plotseling hartfalen? Het normale hartritme is, vaak als gevolg van een acuut hartinfarct, zeer ernstig verstoord. Er is sprake van een chaotische hartritmestoornis die men kamerwoelen of ventrikelfibrilleren noemt. Het gevolg is dat het hart geen zuurstofrijk bloed meer door het lichaam pompt. Het slachtoffer is bewusteloos, zodat men niet meer met hem/haar kan praten. De normale ademhaling en de hartslag zijn uitgevallen. De meeste slachtoffers (60-70%) hebben in de eerste minuten na hartfalen de hartritmestoornis ventrikelfibrilleren.

Acuut levensgevaar, dan is direct handelen nodig

Meerdere achtereenvolgende stappen zijn nodig bij de hulpverlening. Snelle inschakeling van het alarmnummer 112 om een ambulance op te roepen is de eerste schakel in de keten van overleving. Directe basale reanimatie door omstanders is de tweede stap, zodat vooral de hersenen zuurstof krijgen en het hart wordt voorbereid op de volgende stap. Om het ventrikelfibrilleren op te heffen en een goed hartritme terug te krijgen, is defibrillatie nodig. Dit is een krachtige stroomstoot toedienen met een defibrillator. Defibrillatie is de derde schakel in de keten van overleving en moet zo snel mogelijk gebeuren. Ambulancezorgverleners zetten de reanimatie voort, de vierde schakel.

Keten van overleven.

Als binnen zes minuten na hartfalen gereanimeerd en gedefibrilleerd wordt is de overlevingskans groot: 70%. Na zes minuten blijven reanimatie en defibrillatie natuurlijk nodig en belangrijk, maar de overlevingskansen nemen af. Elke minuut later defibrilleren betekent dat die kans met 10% daalt. Alle ambulances in ons land hebben een defibrillator, maar kunnen meestal niet sneller dan 8-10 minuten na de melding ter plaatse zijn. Zo’n aanrijtijd is altijd te lang. Er gaat dan te veel kostbare tijd verloren. Het is niet eenvoudig om de aanrijtijd zo te verkorten dat wel binnen zes minuten gedefibrilleerd kan worden. Er is wel een oplossing! Dat is de automatische externe defibrillator, de AED. Iedereen die kan reanimeren, kan in een paar uur leren met een AED te werken.

Binnen zes minuten defibrilleren met de AED

De AED is een apparaat dat de hartactie van het slachtoffer registreert en aan de hand van computergestuurde protocollen aan de hulpverlener(s) gesproken opdrachten geeft.
De AED is veilig en betrouwbaar. Zodra de getuige of omstander twee plakelektroden op de ontblote borstklas van het slachtoffer heeft geplakt, neemt de AED de regie over. Omdat in het geheugen van de AED’s alle reanimatiegegevens worden vastgelegd, kan men de resultaten van de toepassing van de AED’s voor wetenschappelijke doeleinden gebruiken.
In handen van iedere getrainde leek kan binnen zes minuten na hartfalen de eerste stroomstoot worden toegediend als een AED dicht bij de plaats van de reanimatie is. Denk aan winkelcentra, de werkplek, sportterreinen, openbare gebouwen, horecagelegenheden, publieksmanifestaties, seniorencomplexen, huisartsen, vliegvelden, casino’s etc. En, straks in de eigen woning.

De AED in de praktijk

De AED is een belangrijk apparaat, maar vervangt niet de basale reanimatie. Dit wordt wel eens ten onrechte gedacht. Directe basale reanimatie is altijd nodig om de hersenfunctie veilig te stellen en het hart zelf voor te bereiden op een of meer stroomstoten van de AED. Het is uiterst belangrijk dat de hartmassages en de beademingen doorgaan in afwachting van het bevestigen van de plakelektroden op de borstkas van het slachtoffer. Als de hartritmestoornis niet met stroomstoot van de AED is te behandelen dan geeft de AED de hulpverlener opdracht om met de basale reanimatie door te gaan. Bij ongeveer 30-40 van elke 100 slachtoffers is hiervan sprake. Dit illustreert wel hoe belangrijk de reanimatie is.

Elke leek mag de AED bedienen. Wettelijke bezwaren zijn er niet in ons land.

Resultaten van reanimatie buiten het ziekenhuis in Nederland.

Door direct na hartfalen basale reanimatie toe te passen verdubbelt de overlevingskans van het slachtoffer. In ons land overleven jaarlijks 1300-1500 personen een hartfalen die hen buiten het ziekenhuis trof. Door te leren omgaan met AED’s en de apparaten binnen zes minuten na de hartstilstand shockklaar te hebben is de overlevingskans 70%. Honderden mensenlevens extra worden gered. Omstanders en getuigen, die direct reanimeren en defibrilleren met een AED zijn redders in nood.

De reanimatie- en AED cursus

 
Voor een basale reanimatiecursus zijn geen toelatingseisen. Het is wel belangrijk dat u voldoende uithoudingsvermogen heeft, omdat reanimeren inspannend is. Een cursusdeelnemer kan beter niet jonger zijn dan 13, 14 jaar. Met een geldig reanimatiediploma kunt u zich opgeven bij HartslagNu en alarm oproepen krijgen via sms en app.

Herhalingslessen

 
Om de reanimatie en AED goed in de vingers te krijgen en te houden zijn herhalingslessen heel belangrijk. Eén maal per jaar krijgt u een oproep voor een herhalingsles.
Tot slot, reanimatie is niet alleen van levensbelang bij hartfalen, maar bijvoorbeeld ook bij verdrinking, verstikking, verslikking, en ongevallen (waaronder die met elektriciteit).